Rachunek przepływów pieniężnych to fundamentalne sprawozdanie finansowe, które odsłania rzeczywistą kondycję finansową przedsiębiorstwa. Metoda pośrednia zyskała popularność wśród specjalistów finansowych, ponieważ opiera się na dostępnych już danych z bilansu oraz rachunku zysków i strat. W tym praktycznym przewodniku przeprowadzę Cię przez wszystkie etapy tworzenia takiego rachunku w Excelu – skupiając się na konkretnych działaniach i użytecznych wskazówkach.

Czego potrzebujesz przed rozpoczęciem pracy

Aby sprawnie przygotować rachunek przepływów pieniężnych metodą pośrednią, zgromadź następujące elementy:

  • Microsoft Excel (dowolna wersja programu)
  • Bilans na początek i koniec analizowanego okresu
  • Rachunek zysków i strat za ten sam okres
  • Informacje o transakcjach niepieniężnych (np. kompensaty, konwersje zadłużenia)

Istotą metody pośredniej jest korekta wyniku finansowego netto o wszystkie pozycje, które nie powodują realnego przepływu środków pieniężnych, dzięki czemu uzyskujemy faktyczny obraz przepływów gotówki w firmie.

Metoda pośrednia jest preferowana przez większość księgowych, ponieważ pokazuje relację między wynikiem finansowym a przepływami pieniężnymi, co ułatwia analizę efektywności operacyjnej firmy.

Przygotowanie struktury arkusza w Excelu

Zacznij od stworzenia przejrzystej i funkcjonalnej struktury arkusza:

  1. Otwórz nowy arkusz Excel i nadaj mu nazwę „Cash Flow”
  2. W komórce A1 wprowadź pełną nazwę firmy
  3. W komórce A2 wpisz „Rachunek przepływów pieniężnych – metoda pośrednia”
  4. W komórce A3 określ dokładny okres sprawozdawczy (np. „01.01.2023 – 31.12.2023”)
  5. Od wiersza 5 zacznij budować właściwą strukturę sprawozdania

Wykorzystaj kolumnę A do opisów poszczególnych pozycji, a kolumnę B do wprowadzania wartości liczbowych. Pamiętaj, aby sformatować kolumnę B jako format walutowy (zł) z odpowiednią liczbą miejsc po przecinku.

Tworzenie sekcji przepływów z działalności operacyjnej

Działalność operacyjna stanowi kluczowy element rachunku przepływów pieniężnych w metodzie pośredniej:

  1. W komórce A5 wpisz „A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej” i zastosuj pogrubienie
  2. W komórce A6 wprowadź „I. Zysk (strata) netto”
  3. W komórce B6 wpisz wartość zysku netto przeniesioną z rachunku zysków i strat
  4. W komórce A7 dodaj „II. Korekty razem”
  5. Poniżej umieść wszystkie niezbędne korekty:
  • Amortyzacja (zawsze z plusem, ponieważ nie stanowi wydatku gotówkowego)
  • Zyski/straty z tytułu różnic kursowych (z odpowiednim znakiem)
  • Odsetki i udziały w zyskach (dywidendy)
  • Zysk/strata z działalności inwestycyjnej
  • Zmiana stanu rezerw
  • Zmiana stanu zapasów
  • Zmiana stanu należności
  • Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych (z wyjątkiem pożyczek i kredytów)
  • Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych
  • Inne korekty wpływające na przepływy operacyjne

Obliczanie zmian w stanie aktywów i pasywów

Dla pozycji związanych ze zmianami stanu poszczególnych składników, wykonaj następujące kalkulacje:

  1. Dla każdej pozycji oblicz różnicę: stan końcowy minus stan początkowy
  2. Pamiętaj o prawidłowym stosowaniu znaków:
    • Dla aktywów (zapasy, należności): wzrost oznacza wypływ gotówki (-), spadek oznacza wpływ gotówki (+)
    • Dla pasywów (zobowiązania, rezerwy): wzrost oznacza wpływ gotówki (+), spadek oznacza wypływ gotówki (-)
  3. Wprowadź odpowiednie formuły w Excelu, np. dla zapasów: =-(B2-A2), gdzie B2 to stan końcowy, a A2 to stan początkowy

Uwaga: Prawidłowe oznaczenie znaków jest kluczowe! Wzrost aktywów oznacza, że firma wydała gotówkę (znak minus), a wzrost pasywów wskazuje na pozyskanie gotówki (znak plus).

Sumowanie korekt i przepływów operacyjnych

Po wprowadzeniu wszystkich wymaganych korekt:

  1. Stwórz formułę sumującą wszystkie wprowadzone korekty w komórce przy pozycji „II. Korekty razem”
  2. W wierszu poniżej wszystkich korekt dodaj pozycję „III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I+II)”
  3. Oblicz sumę zysku netto i korekt razem przy pomocy formuły: =B6+B7

Tworzenie sekcji przepływów z działalności inwestycyjnej

W tej części sprawozdania ujmij wszystkie przepływy związane z działalnością inwestycyjną:

  1. Dodaj wyraźny nagłówek „B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej”
  2. Wprowadź pozycje wpływów (zawsze ze znakiem plus):
    • Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
    • Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne
    • Z aktywów finansowych (np. sprzedaż akcji, otrzymane dywidendy, odsetki)
    • Inne wpływy inwestycyjne
  3. Wprowadź pozycje wydatków (zawsze ze znakiem minus):
    • Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
    • Inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne
    • Na aktywa finansowe (np. zakup akcji, udzielone pożyczki)
    • Inne wydatki inwestycyjne
  4. Oblicz przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej, sumując wszystkie wpływy i wydatki tej sekcji

Tworzenie sekcji przepływów z działalności finansowej

Trzecia kluczowa sekcja dotyczy przepływów z działalności finansowej:

  1. Dodaj wyraźny nagłówek „C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej”
  2. Wprowadź pozycje wpływów (ze znakiem plus):
    • Wpływy netto z wydania udziałów i innych instrumentów kapitałowych
    • Kredyty i pożyczki otrzymane
    • Emisja dłużnych papierów wartościowych
    • Inne wpływy finansowe
  3. Wprowadź pozycje wydatków (ze znakiem minus):
    • Nabycie udziałów (akcji) własnych
    • Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli
    • Spłaty kredytów i pożyczek
    • Wykup dłużnych papierów wartościowych
    • Płatności z tytułu leasingu finansowego
    • Odsetki zapłacone
    • Inne wydatki finansowe
  4. Oblicz przepływy pieniężne netto z działalności finansowej, sumując wszystkie wpływy i wydatki z tej sekcji

Podsumowanie rachunku przepływów pieniężnych

Finalizując sprawozdanie, przygotuj podsumowanie wszystkich przepływów:

  1. Dodaj nagłówek „D. Przepływy pieniężne netto razem (A.III+B.III+C.III)”
  2. Oblicz sumę przepływów z trzech obszarów: działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej
  3. Dodaj pozycję „E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych” (zwykle równa D, chyba że występują istotne różnice kursowe)
  4. Wprowadź pozycję „F. Środki pieniężne na początek okresu” (wartość przeniesiona z bilansu otwarcia)
  5. Dodaj pozycję „G. Środki pieniężne na koniec okresu (F+D)” i oblicz końcowy stan gotówki
  6. Koniecznie sprawdź, czy wartość G jest zgodna ze stanem środków pieniężnych wykazanym w bilansie zamknięcia

Sprawdzenie poprawności i formatowanie końcowe

Po wprowadzeniu wszystkich danych i obliczeń:

  1. Zweryfikuj poprawność całego sprawozdania – suma przepływów pieniężnych netto plus stan początkowy środków pieniężnych musi dać stan końcowy zgodny z bilansem
  2. Zastosuj profesjonalne formatowanie:
    • Pogrub nagłówki głównych sekcji (A, B, C, D, E, F, G)
    • Zastosuj logiczne wcięcia dla pozycji podrzędnych, aby struktura była czytelna
    • Dodaj subtelne linie oddzielające główne sekcje (wykorzystaj obramowanie komórek)
    • Zastosuj jednolity format walutowy z dwoma miejscami po przecinku
    • Używaj kolorów oszczędnie – wystarczy delikatne wyróżnienie nagłówków i sum
  3. Dodaj stopkę zawierającą datę sporządzenia sprawozdania oraz dane osoby odpowiedzialnej

Praktyczna wskazówka: Zainwestuj czas w stworzenie uniwersalnego szablonu, który posłuży Ci wielokrotnie w przyszłości. Dzięki temu będziesz musiał jedynie aktualizować dane z bilansu i rachunku zysków i strat, a formuły automatycznie przeliczą wszystkie przepływy pieniężne.

Prawidłowo przygotowany rachunek przepływów pieniężnych metodą pośrednią to potężne narzędzie analityczne. Pozwala nie tylko ocenić zdolność firmy do generowania gotówki z podstawowej działalności, ale także zidentyfikować obszary, w których następuje odpływ środków pieniężnych. To bezcenny instrument w zarządzaniu płynnością finansową, planowaniu inwestycji oraz podejmowaniu strategicznych decyzji biznesowych.